Roman, Alexandru

Roman Alexandru, Ps. Cato censorul, Romanist und Publizist. * Össi (Auseu, Rumänien), 26. 11. 1826; † Mühlbach (Sebes, Siebenbürgen), 27. 9. 1897.

Sohn eines griech.-kath. Pfarrers; stud. 1842–45 Phil. und Jus an der Rechtsakad. in Großwardein (Oradea); 1845 trat er in den Priesterstand und stud. in der Folge als Stipendiat der griech.-kath. Diözese Großwardein 1845–48 in Wien am Kollegium Barbareum Theol. 1851–53 war R. Prof. für rumän. Sprache an der Rechtsakad. in Großwardein. 1853–56 stud. er an der Univ. Wien Physik, Mathematik, Chemie, Astronomie und Mikroskopie. 1857–60 in Ofen (Budapest) Red. der rumän. Texte des „Buletinul legilor“. Ab 1863 wirkte er als ao. Prof., ab 1880 als o. Prof. für rumän. Sprache und Literatur an der Univ. Pest. Daneben entfaltete R. eine umfangreiche publizist. Tätigkeit, die vor allem den nationalen Problemen der Rumänen galt. Im Zusammenhang mit der Denkschrift für die Rechte der Rumänen „Pronunciamentul“ (1868) war er 1870/71 inhaftiert. Er publ. vor allem in den Bll. „Bucovina“, „Gazeta Transilvaniei“, „Concordia“ und „Familia“. 1868 gründete er das polit.-literar. und wirtschaftliche Bl. „Federatiunea“, welches er auch red. und hrsg. 1865–87 ung. Reichstagsabg. von Ceica (Bihor).


Werke: Advorbinta . . . rostita cu ocasiunea deschiderii prelegerilor din limba româna în arhigimnasiul oradan în a. 1851, 17 martie (Rede . . . gehalten bei der Eröffnung der Vorlesungen über die rumän. Sprache im Obergymn. von Oradea am 17. 3. 1851), in: Foaie p. minte inimasi lit. 14, 1851, n. 13; Rede des Reichstags-Abg. A. R., gehalten in der Mittelschuldebatte im ung. Reichstag am 16. 3. 1883, 1883; etc.
Literatur: Tribuna, 1897, n. 295; Budapesti Hirlap, 1897, n. 270; G. Neamtu, Activitatea parlamentara a lui A. R. 1866–87, in: Anuarul Inst. de Istorie din Cluj 12, 1969, S. 83 ff.; ders., Infiintarea, programul si colaboralorii ziarului „Federatiunea“ (1868–76), ebenda, 14, 1971, S. 157 ff.; ders., Tirajul, cititorii si situatia fianciara a ziarului „Federatiunea“ (1868–76). in: Acta Mus. Napocensis 9, 1972, S. 635 ff.; ders., A. R. militant pentru unitatea nationala a românilor (1848–97), in: Anuarul Inst. de Istorie si Arheologie Cluj 16, 1973, S. 137 ff.; ders., A. R. prof. la univ. din Budapesta (1863–97), ebenda, 19. 1976, S. 341 ff.; Szinnyei; Enc. Româna, 1904; Dictionarul literaturii române de la origini pîna la 1900, 1979.
Autor: (C. Bodea–M. D. Peyfuss)
Referenz: ÖBL 1815-1950, Bd. 9 (Lfg. 43, 1986), S. 230
geboren in Auşeu
gestorben in Mühlbach

Lifeline