Ritter von Rittersberg, Ludwig

Ritter von Rittersberg Ludwig, Journalist, Zeichner und Komponist. * Prag, 19. 11. 1809; † Prag–Wrschowitz, 6. 6. 1858.

Sohn des Vorigen; lithographierte bereits während seines Stud. (1826–32) am Polytechn. Inst. in Prag für seinen Vater verschiedene Porträts. Neben seiner Tätigkeit als Kameralbeamter in Pilsen (Plzen) und Prag (ab 1833) widmete sich R. als Schüler Tomášeks und Vitáseks der Musik, komponierte im Geiste der dt. Romantik (Oper „Idamor“, Lieder) und schrieb Operntexte („Brüder“, dramat. Ged. „Samo“). Dt.sprachige Novellen veröff. er u. a. in „Ost und West“ und „Libussa“. Ab 1841 lebte R. in Lemberg (L’viv), wo er als Musiklehrer wirkte, poln. Volksmusik und Volksbräuche kennenlernte und mit K. Havlícek (s. d.) sowie mit K. V. Zap, der ihn für die tschech. Literatur gewann, Freundschaft schloß. Ab 1843 schrieb R. überwiegend m tschech. Sprache, vor allem ethnograph. Skizzen, hist. und belletrist. Aufsätze und machte Übers. aus der poln. Literatur. Ferner vertonte er tschech. und poln. Texte, wobei er slaw. Volksmotive verwendete. 1845 nach Prag zurückgekehrt, sympathisierte R. mit den nationalpolit. Emanzipierungsbestrebungen der Tschechen und den liberalen Strömungen von 1848. In seinem als staatsgefährlich konfiszierten Ztg.- und Konversationstaschenlex. (1850–51) näherte er sich radikalen Ansichten. R. veröff. mehrere hist. Romane, populärwiss. Werke sowie Übers. und korrespondierte mit poln. und russ. Gelehrten. Ungemein vielseitig – aber nicht systemat. –, erfand er 1851 einen Apparat zur Vermessung der Meerestiefen, genannt samonor (Selbsttaucher).


Werke: Gedanken über slaw. Gesang, in: Ost und West 7, 1843, tschech. (ohne Einleitung): Myšlénky o slovanském zpevu, in: Dalibor 4, 1861, Neuausg. 1947; Skrovnické návrhy stranu zrízení nového ceského divadla (Bescheidene Vorschläge betreffend die Errichtung eines neuen tschech. Theaters), in: Ceská Wcela 12, 1845; Co jest konstituce? (Was ist Konstitution?), 1848; Kapesní Slovnícek novinárský a konversacní . . . (Kleines Ztg.- und Konversations-Taschenlex.), 2 Tle., 1850–51; Jaromíra Radimská, 1852, 2. Aufl. ( = Ústredni knihovna 17), (1881) (Erz.); Sebrané zábavné spisy (Ges. Unterhaltungsschriften), 2 Bde., 1853; Dejiny ruské (Russ. Geschichte), 1857; Rozbroj Premyslovcuv (Die Zwietracht der Przemysliden), 2 Bde. ( = Bibl. ceských puvodních románu historických i novovekých 4, 4, 5), 1858; Hucul (Der Huzule) ( = Ústrední knihovna 231), (1888) (Erz.); Abhh. in Z., u. a. in Libussa, Ost und West, Kvety, Lumír. – Kompositionen: Idamor, 1837 (Oper); Lieder; etc. – Red.: Agramer Ztg. 1852 f.
Literatur: Wr. Ztg. vom 12. 6. 1858; Z. Nejedlý, K pocátkum ceského hudebního casopisectvi, in: Lumír 34, 1906, S. 317 ff.; L. Glockner, R. pohled na hudební pomery v Cechách; v první polovici 19. století, in: Casopis Mus. království Ceského 87, 1913, S. 266 ff.; J. Horák, Tri cešti spisovatelé v Halici, in: Národopisný vestník ceskoslovanský 10, 1915, S. 140 ff.; M. Hroch, L. R. Kapesní slovnícek novinárský, in: Studie z obecných dejin, 1975, S. 97 ff.; Cernušák-Štedron-Novácek; Masaryk; Otto; Rieger; Wurzbach; L. Feigl, Sto let ceského života ve Lvove1, 1924, S. 31 ff.; O. Zielecká, Památce zapomenutého vlastence, literáta a hudebníka L. R. z R. 1809–58, 1926.
Autor: (M.Svatoš)
Referenz: ÖBL 1815-1950, Bd. 9 (Lfg. 42, 1985), S. 178f.
geboren in Prag
gestorben in Prag

Lifeline