Rais, Karel Václav

Rais Karel Václav, Ps. Prokop Bodlák, Schulmann und Schriftsteller. * Bad Belohrad (Lázne Belohrad, Böhmen), 4. 1. 1859; † Prag, 8. 7. 1926.

Sohn eines Kleinbauern und Webers; war nach Absolv. der Lehrerbildungsanstalt in Jicin/Jicín (1877) als Volksschul-, später Bürgerschullehrer in Trhowkamenitz/Trhová Kamenice (bis 1882), Hlinsko (bis 1887), dann in Prag (ab 1899 als Dir. einer Bürgerschule) tätig, 1920 i. R. R. publ. ab 1878 in mehreren Z., wie „Posel z Budce“, „Humoristické listy“, „Kvety“, „Svetozor“, „Zlatá Praha“, „Osveta“, „Národní listy“ etc., bes. aber in „Zvon“. Er war deren Mitbegründer sowie langjähriger Red. und Mitgl. eines Freundeskr. (Jirásek, s. d., Winter, Klášterský, s. d., Thomayer, Šimácek), der sich um diese Z. scharte. Mitgl. verschiedener Schriftstellerver. (Máj, Svatobor), 1897 Mitgl. der Böhm. K.- Franz Joseph-Akad. der Wiss., Litteratur und Kunst. R., Schöpfer bedeutender realist. Erz. und Romane sowie Autor zahlreicher Kinderbücher, war einer der populärsten tschech. Schriftsteller seiner Zeit. Er schilderte die Menschen seiner Heimat und die Bewohner der armen, hügeligen Gegend, in der er anfangs als Lehrer gewirkt hatte, in trag. Generations- und Eigentumskonflikten oder dem Volk und der nationalen Idee dienend und entdeckte dadurch um die Jh.Wende für eine ganze Generation tschech. impressionist. Maler diese Landschaft.


Werke: Jugendbücher: První kvety (Erste Blüten), 1881, Doma (Daheim), 2 Bde. (= Obrázková knihovna . . . 9–10), 1883–84, 3. Aufl. 1949, Detský ráj (Kinderparadies), 1889, Veselý svet (Lustige Welt), 1897 (alle Gedichte); Ceské pohádky o Kristu Pánu (Böhm. Märchen vom Herrn Christus), 1884, 3. Aufl. 1926; Povídky o ceských umelcích (Erz. über tschech. Künstler) (= Vlast a svet 5), 1891, 4. Aufl. 1949; etc. Erz.: Výminkári (Auf dem Altenteil). 1891, 18. Aufl. 1976; Horské koreny (Bergwurzeln), 1892, 11. Aufl. 1946; Rodicc a deti (Eltern und Kinder), 1893, 10. Aufl. 1947; Mezi lidmi (Unter den Leuten) (= Cítárna Švandy Dudáka 8), 1898, 11. Aufl. 1947; Sirotek (Das Waisenkind), 1903; etc. Romane: Zapadlí vlastenci (Vergessene Patrioten), 1894; Kalibuv zlocin (Kalibas Verbrechen), 1895. 25. Aufl. 1974, dt. (= Slav. Roman-Bibl. 5), 1905; Pantála Bezoušek (Hausvater Bezoušek), 1897; Západ (Der Untergang), 1899, 28. Aufl. 1976; O ztraceném ševci (Vom verlorenen Schuster), 2 Bde., 1920; etc. Spisy pro mládež (Ges. Schriften für die Jugend), 11 Bde., 1901–25; R. Spisy (R.’ Schriften), 26 Bde., 1909–32; Vybrané spisy (Ausgewählte Schriften), hrsg. von J. Štefánek, 10 Bde., 1959–65. Ze vzpomínek (Aus meinen Erinnerungen), 4 Bde., 1922–32; J. Janácková, Z dopisu K. V. R. B. Adámkovi (Aus den Briefen von K. V. R. an B. Adámek), in: Ceská literatura 4, 1956, S. 165 ff.; K. V. R. – S. Cech, Výber z listu prátel (Auswahl aus dem Briefwechsel zweier Freunde), hrsg. von A. Bohác, 1959; Prameny realistického romanopisce (Quellen eines realist. Romanciers), in: Ceská literatura 8, 1960, S. 481 ff.
Literatur: A. Novák, K. V. R., in: Obzor literární a umelecký 2, 1900, S. 33 ff., 51 ff.; F. S. Procházka, K. V. R., in: Almanach Ceské Akad. ved a umení 37, 1927, S. 151 ff.; K. Erban, Slovo v umení realistickém, in: Naše rec 19, 1935, S. 176 ff.; J. V. Becka, Sloh K. V. R., in: Ceský jazyk 4, 1954, S. 168 ff.; J. Janácková, R. úsilí o realistickou prózu, in: Ceská literatura 6, 1958, S. 317 ff.; I. Kuna, Stylistická funkce dialektismu v díle K. V. R., in: Sborník Pedagogického inst. v Plzni 5, 1964, S. 151 ff.; Masaryk; Novák, S. 777; Otto 21, Erg.Bd. V/1; Sborník k uctení památky K. V. R., 1936; K. V. R. Studie, vzpomínky, dokumenty, 1959; Slovník ceských spisovatelu, 1964; Ceští spisovatelé 19. a pocátku 20. století, 1973, S. 234 ff.
Autor: (J. Opelík)
Referenz: ÖBL 1815-1950, Bd. 8 (Lfg. 40, 1983), S. 400
geboren in Lázně Bělohrad
gestorben in Prag

Lifeline