Rački, Franjo

Racki Franjo, Theologe, Historiker und Politiker. * Fužine (Kroatien), 25. 11. 1828; † Agram (Zagreb), 13. 2. 1894.

Sohn eines Kaufmannes; 1846–48 absolv. er die philosoph. Jgg. in Zengg (Senj), 1849–52 stud. er an der Univ. Wien kath. Theol. 1852 Priesterweihe, 1855 Dr. theol. 1855–57 Prof. für Theol. und Kirchengeschichte am Gymn. des Priesterseminars in Zengg. 1857–60 Kanonikus bei St. Hieronymus in Rom, wo er sich mit hist. Stud. beschäftigte. Ab 1860 lebte er wieder in Kroatien, 1867 Domherr des Agramer Kapitels. 1863–67 wirkte er als Landesschulinsp. Nach der Gründung der Südslaw. Akad. der Wiss. und Künste in Agram wurde er zu deren erstem Präs. gewählt und hatte diese Funktion 1867–86 inne. In seinen hist. Arbeiten beschäftigte sich R. vor allem mit der älteren kroat. Geschichte im südslaw. Rahmen sowie mit dem Wirken der Slawenapostel Cyrill und Method. Ab 1861 war er mehrmals kroat. Landtagsabg. (Mitgl. der Nationalpartei), 1880 gehörte er zu den Gründern der Unabhängigen Nationalpartei und propagierte als deren Ideologe sowie als engster Mitarbeiter Bischof Strossmayers den Gedanken der Föderalisierung der Habsburgermonarchie, wobei er die Entwicklung des kroat. Volkes in einem südslaw. Rahmen vorsah.


Werke: Viek i djelovanje sv. Cyrilla i Methoda slovjenskih apoštolov (Leben und Wirken der Hll. Cyrill und Method, Apostel der Slawen), 2 Bde., 1857–59; Jugoslovjenstvo (Jugoslawismus), in: Pozor, 1860; Odlomci iz državnoga prava hrvatskoga za narodne dynastije (Fragmente aus dem öff. kroat. Recht unter der nationalen Dynastie), 1861; Bogomili i Patareni (Bogumilen und Patarener), in: Rad JAZU 7–8, 1869, 10, 1870; Borba Južnih Slovena za državnu neodvisnost u XI vieku (Der Kampf der Südslawen um die staatliche Unabhängigkeit im 11. Jh.), ebenda, 24–25, 1873, 27–28, 1874, beide in 2. Ausg., hrsg. von J. Radonic (= Posebna Izdanja Srpske Akad. 87), 1931; Hrvatska dvorska kancelarija i njezine izprave za vladavine narodne dinastije (Die kroat. Hofkanzlei und ihre Urkunden während der Regierung der nationalen Dynastie), ebenda, 35, 1876; Nutarnje stanje Hrvatske prije XII stoljeca (Die innere Lage Kroatiens vor dem 12. Jh.), ebenda, 70, 1884, 79, 1886, 91, 1888, 99, 1890, 105, 1891, 115–16, 1893; etc. J. J. Strossmayer–F. R., Politicki spisi. Rasprave, clanci, memorandumi (Polit. Schriften. Abhh., Aufsätze, Memoranden), hrsg. von V. Košcak, 1971 (mit Biographie); Korespondencija R.–Strossmayer, hrsg. von F. Šišic, 4 Bde., 1928–31.
Literatur: D. Pavlicvic, Odjek bosanskog ustanka (1875–78) u sjevernoj Hrvatskoj, in: Radovi Inst. za hrvatsku povijest 4, 1973, S. 121 ff.; F. Zenko, F. R. kao filozofski pisac i teoretik „narodne“ znanosti, in: Prilozi za istraživanje hrvatske filozofske baštine 1–2, 1975, S. 37 ff.; M. Gross, „Ideja jugoslovjenstva“ F. R. u razdoblju njezine formacije (1860–62), in: Historijski zbornik 29/30, 1976/77, S. 331 ff.; Biograph. Lex. Südosteuropas; Enc. Jug.; Nar. Enc.; Rieger; Wurzbach; T. Smiciklas, Život i djela Dra. F. R., 1895; V. Zagorsky, F. R. et la renaissance scientifique et politique de la Croatie (1828–94), 1909; Spomenica proslave stogodišnjice rodjenja F. R., 1929; V. Novak, F. R. (1828–94) (= Bibl. portreti 15), 1958; ders., V. Bogišic i F. R. Prepiska (1866–93), 1960; F. R., M. Pavlinovic, N. Nodilo, B. Lorkovic, Izbori iz djela, 1969, S. 7 ff. (mit Werks- und Literaturverzeichnis); V. Ciliga, Slom politike Narodne stranke (1865–80), 1970, S. 313; M. Gross, Zur Frage der jugoslaw. Ideol. bei den Kroaten, in: Die Donaumonarchie und die südslaw. Frage von 1848 bis 1918 (= Veröff. der Komm. für die Geschichte Österr. 8), 1978, s. Reg.; Zbornik Zavoda za povijesne znanosti Istraživackog centra JAZU 9, 1979 (mit Werks- und Literaturverzeichnis).
Autor: (N. Stancic)
Referenz: ÖBL 1815-1950, Bd. 8 (Lfg. 39, 1982), S. 364f.
geboren in Fužine
gestorben in Zagreb

Lifeline